Els van Veen (Amsterdam, 1970) is huisarts. Zij heeft een aantal malen op het Museumplein tegen de corona-maatregelen gedemonstreerd.
In het boek ‘In de ban van de ring’ komt een scene voor waar ik het afgelopen jaar verschillende keren aan heb gedacht:
Stadhouder Denethor van de stad Gondor heeft zijn ene zoon Boromir verloren in de strijd. Hij wordt krankzinnig van verdriet en geeft opdracht om zijn andere, zwaargewonde, zoon Faramir te verbranden op de brandstapel. Angstig bereiden zijn onderdanen de verbranding voor. Hobbit Pepijn ziet dat Faramir nog leeft en het lukt hem niet om Denethor bij zinnen te brengen.
Daarom rent hij weg en roept de hulp van de goede tovenaar Gandalf in. Het lukt hun om Faramir te redden, maar niet Denethor; die berooft zichzelf van het leven.
De vraag die mij als arts sinds begin 2020 bezig hield was deze:
Hoe blijf ik trouw aan mijn beroepscode, de artseneed, ook al geven de artsenorganisaties, OMT-leden en minister van VWS adviezen die er tegenin druisen?
Half maart 2020 riep de Federatie van Medisch Specialisten (FMS) samen met scholen op om de scholen te sluiten. En begin juni 2020 begon de minister van VWS grootschalige GGD-teststraten in te richten, terwijl ik als huisarts ben opgeleid om gezonde mensen niet te testen.
Ik ben opgeleid om zieke mensen te behandelen en gezonde mensen te helpen gezond te blijven. Ons adagium (dit is niet de artseneed) komt van Ambroise Paré ‘La médecine c’est guerir parfois, soulanger souvent, consoler toujours’. Geneeskunst is soms genezen, dikwijls verlichten, altijd troosten.
De opdrachten vanuit OMT, regering en VWS werden het afgelopen jaar steeds onlogischer. Vanaf 1 december 2020 werden mondkapjes verplicht gesteld. Ook heel veel huisartsen gingen nu, zelfs tijdens hun spreekuur, mondkapjes dragen. Hoe kunnen wij ons werk nog goed doen? Slechthorende mensen kunnen ons niet meer verstaan. Hart- en longpatiënten hebben nu vaak zo’n hoge drempel om hun dokter te bezoeken, dat zij ervan afzien.
Recent riepen kinderartsen in het OMT op om kinderen tegen Covid-19 te vaccineren. Hoe kunnen kinderartsen zoiets doen? De vaccins zijn tijdelijk toegelaten, zodat kwetsbare ouderen sneller gevaccineerd kunnen worden. Maar de lange termijn effecten zijn nog niet bekend.
Omdat ik zo erg ongerust ben geworden gaandeweg het afgelopen jaar, ben ik nu enkele malen naar het Museumplein getogen. De eerste keer was op 17 januari 2021. Er waren veel mensen, grotendeels normale mensen, net als wij. Wat me meteen beangstigde was de overmaat aan ME-busjes. En toen ik wat verder op het Museumplein liep, zag ik in de verte bij het Rijksmuseum waterkanonnen spuiten. Middenin de winter! Ik was geschokt en liep naar de zijkant van het plein. Daar stonden ME-ers met helmen, schilden en knuppels. Ze waren niet aanspreekbaar toen ik ze vroeg waarom dit gebeurde. Ze wezen dat ik weer terug moest naar het Concertgebouw. Er renden groepen demonstranten langs me. Ik was geschokt.
De dagen erna besefte ik dat we niet meer in een vrije democratie leven. En ik besefte dat de media niet meer aan eerlijke verslaglegging deden. En ik dacht na over de politie. Op hun auto’s staat ‘waakzaam en dienstbaar’. Ook zij zullen bij de politie zijn gegaan vanwege idealen. Om mensen te beschermen. Om rust uit te stralen in panieksituaties. Om criminelen op te sporen. Hoe zou het voor agenten zijn om opdracht te krijgen om corona-demonstranten met geweld te behandelen?
Ik zie parallellen met mijn beroepscode. Ook agenten krijgen de opdracht van hogerhand om dit te doen. Burgemeesters en minister van Justitie volgen ook het beleid van het OMT en regering op. Wat kan een agent in zijn eentje doen? Als iedereen om je heen geen probleem lijkt te hebben met het beleid? Wij hebben geen invloed op de regering, op de minister of de burgemeesters. Wij hebben geen invloed op de organisaties waar wij voor werken. Het is een duivels dilemma.
Het enige wat wij kunnen doen is voor onszelf te besluiten wel trouw aan ons geweten en onze beroepseer te blijven. Artsen hebben zich inmiddels verenigd in het artsencollectief. Artsencollectief.nl. Dat is een organisatie die gaandeweg het afgelopen jaar is het ontstaan. Het begon met één arts die een brief deelde op social media. Ik ben blij dat de politie nu ook zo’n initiatief kent: bluetruth.nl
Het is fijn als er collega’s zijn waar je terecht kunt. Zij weten als geen ander hoe het is als iedereen de beroepscode lijkt te verzaken.
Ik ben hoopvol dat de huidige situatie niet lang kan blijven bestaan omdat deze gebaseerd is op foute aannames, incompetentie, geen transparantie en slecht leiderschap.
Uiteindelijk blijft onze beroepscode overeind; dat wij er zijn voor respectievelijk onze patiënten en de burgers. Mensen moeten er op vertrouwen dat de dokter niet nodeloos schaadt en hen kundig behandelt. En mensen moeten er op kunnen vertrouwen dat de politie er is om goedwillende burgers en de democratie te beschermen.
Heeft u dat boekje ooit gelezen van uw collega-arts Jannes Koetsier, “De Gezonde Patient”?